Το 2024 υπήρξε μια χρονιά-ορόσημο για την αγορά του ελαιολάδου, με τις τιμές να σκαρφαλώνουν σε ιστορικά υψηλά επίπεδα λόγω μιας συνύπαρξης παραγόντων: περιορισμένης παραγωγής και αυξημένης παγκόσμιας ζήτησης. Αυτή η αστάθεια, ωστόσο, φαίνεται να υποχωρεί, αφήνοντας χώρο για πιο ισορροπημένες συνθήκες, τουλάχιστον όπως υποδεικνύουν τα πρόσφατα δεδομένα.
Η αγορά δείχνει πλέον σημάδια ηρεμίας. Παρότι οι καταναλωτές δεν έχουν ακόμη δει σημαντικές μειώσεις στα ράφια, παρατηρείται σταδιακή υποχώρηση στην τιμή παραγωγού. Όπως εξηγεί η Νίκη Γιαβρόγλου, επικεφαλής της εταιρείας “Ελληνικά Εκλεκτά Έλαια”, η αγορά έχει εισέλθει σε μια περίοδο στασιμότητας. Πωλητές και αγοραστές τηρούν επιφυλακτική στάση, ενώ τα σούπερ μάρκετ συνεχίζουν να διοχετεύουν προϊόντα που αποκτήθηκαν σε προηγούμενες, ακριβότερες τιμές. Η πλήρης μετάβαση στη νέα, πιο φθηνή τιμολόγηση εκτιμάται πως θα γίνει αισθητή μέσα σε έναν με δύο μήνες.
Ένας σημαντικός παράγοντας που επηρεάζει την ελληνική αγορά είναι ο έντονος ανταγωνισμός στο εξωτερικό. Η Ισπανία, ο μεγαλύτερος παραγωγός ελαιολάδου, έχει καταγράψει φέτος μια θεαματική αύξηση στην παραγωγή, ξεπερνώντας το 1 εκατομμύριο τόνους, έναντι μόλις 700.000 πέρυσι. Παράλληλα, η Τουρκία φαίνεται να διπλασιάζει την προσφορά της σε σχέση με πέρυσι. Τα επιπλέον αυτά αποθέματα αναμένεται να συμβάλουν περαιτέρω στην αποκλιμάκωση των τιμών διεθνώς.
Στην Ελλάδα, οι τιμές από τον παραγωγό έχουν ήδη αρχίσει να διολισθαίνουν. Σε περιοχές όπως η Λακωνία, καταγράφονται τιμές της τάξης των 4,3 ευρώ το κιλό για το έξτρα παρθένο ελαιόλαδο, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις παρατηρούνται ακόμα και χαμηλότερες τιμές. Πολλοί παραγωγοί αποφεύγουν να πουλήσουν στις παρούσες συνθήκες, προσδοκώντας πιθανή ανάκαμψη, ενώ άλλοι, λόγω άμεσης ανάγκης για ρευστότητα, προχωρούν αναγκαστικά σε πωλήσεις.
Οι μελλοντικές προβλέψεις για τις τιμές είναι ξεκάθαρες: οι πιέσεις θα συνεχιστούν. Η Γιαβρόγλου εκτιμά ότι το 2025 οι τιμές παραγωγού ενδέχεται να πέσουν κάτω ακόμη και από τα 4 ευρώ το κιλό, με τη δυναμική της ισπανικής αγοράς να αποτελεί βασικό βαρόμετρο. Αν οι Ισπανοί συνεχίσουν να πουλούν στα 3,5 ευρώ, τότε θα είναι δύσκολο για τους Έλληνες παραγωγούς να διατηρήσουν υψηλότερες τιμές.
Από την πλευρά του καταναλωτή, η πολυαναμενόμενη πτώση στα ράφια των σούπερ μάρκετ αρχίζει να γίνεται εμφανής, αν και με αργούς ρυθμούς. Το επώνυμο έξτρα παρθένο ελαιόλαδο, που μέχρι πρόσφατα κόστιζε γύρω στα 8 ευρώ το κιλό, αναμένεται να φτάσει στα 6,5-7 ευρώ. Ήδη, προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας έχουν αρχίσει να πωλούνται κάτω από τα 7 ευρώ. Οι προσφορές και οι εκπτώσεις που προσφέρουν τα καταστήματα ενδέχεται να παίξουν σημαντικό ρόλο στην τελική τιμή.
Μέχρι τα τέλη Φεβρουαρίου, όπως υποστηρίζει και ο Γιώργος Μητράκος, γενικός διευθυντής του ΣΕΒΙΤΕΛ, θα έχει ολοκληρωθεί ο κύκλος διάθεσης των ακριβών αποθεμάτων, ανοίγοντας τον δρόμο για φθηνότερες τιμές. Οι προβλέψεις δείχνουν ότι η παγκόσμια παραγωγή, ιδιαίτερα στην Ισπανία, την Τουρκία και την Τυνησία, οδηγεί σε υπερπροσφορά, κάτι που πιέζει περαιτέρω τις τιμές.
Μια ακόμη κρίσιμη περίοδος για την εξέλιξη της αγοράς θα είναι ο Μάιος, οπότε ξεκινά η ανθοφορία των ελαιόδεντρων στην Ισπανία. Οι πρώτες ενδείξεις για την επόμενη συγκομιδή θα κρίνουν σε μεγάλο βαθμό αν η αγορά θα συνεχίσει να κινείται προς τα κάτω ή αν θα υπάρξει νέα ανατροπή.
Σε κάθε περίπτωση, το ελαιόλαδο φαίνεται να επιστρέφει σε πιο προσιτά επίπεδα, έπειτα από μια ταραχώδη περίοδο. Οι επαγγελματίες του κλάδου αλλά και οι καταναλωτές παρακολουθούν με προσοχή τις εξελίξεις, γνωρίζοντας ότι σε μια παγκοσμιοποιημένη αγορά, οι ισορροπίες μπορούν να αλλάξουν ξανά ανά πάσα στιγμή.
